In Nederland heeft 1 op de 6 stellen met een kinderwens problemen met de vruchtbaarheid. Er zijn verschillende oorzaken voor vruchtbaarheidsproblemen. In ongeveer 30% van de gevallen ligt de oorzaak bij de vrouw, in 30% van de gevallen bij de man en in 30% van de gevallen hebben zowel de vrouw als de man vruchtbaarheidsproblemen. In de overige 10% wordt na onderzoek geen oorzaak gevonden voor de uitblijvende zwangerschap.
Bij regelmatig onbeschermd sexueel contact is de kans op een spontane zwangerschap in 1 jaar ongeveer 80%. In elke menstruatiecyclus is de kans op een zwangerschap ongeveer 10 tot 15%. Deze kans neemt af met het stijgen van de leeftijd. De vruchtbare periode ligt ongeveer 14 dagen voor de menstruatie. Als het moeilijk is of niet lukt om zwanger te worden kan dit veel emoties geven. Deel uw gevoelens met elkaar, familie of vrienden.
Er is een patiëntenvereniging Freya voor mensen met vruchtbaarheidsproblemen (www.freya.nl).

Vruchtbaarheidsonderzoek

Indien er na 1 jaar onbeschermd sexueel contact geen zwangerschap is ontstaan kan er onderzoek plaatsvinden. Bij het oriënterend fertiliteitonderzoek (OFO) wordt een aantal oorzaken voor uitblijvende spontane zwangerschap onderzocht. Na afronding van het OFO volgt een advies en zo nodig verwijzing voor verdere behandeling.

Wat wordt er onderzocht

Bij het OFO worden onder andere de volgende zaken onderzocht:

• zijn de baarmoeder en de eierstokken normaal aangelegd
• is er iedere maand een eisprong
• zijn de eileiders doorgankelijk
• hoe is de kwaliteit van het sperma

De gynaecoloog bepaalt samen met u welke onderzoeken bij u nodig zijn en in welke volgorde. Het fertiliteitonderzoek kan langer duren dan u en uw partner verwachten: elke stap kost nu eenmaal tijd.

Anamnese (ziektegeschiedenis)

De gynaecoloog zal u en uw partner vragen stellen over uw algemene gezondheid, eventueel medicijngebruik en bijzondere aandoeningen of ziekten in uw families, waaronder eventuele vruchtbaarheidsproblemen. Van belang is hoe uw cyclus verloopt en of u ooit gynaecologische problemen, seksueel overdraagbare aandoeningen of buikoperaties hebt gehad. Zijn er eerdere zwangerschappen en bevallingen geweest en hoe zijn die verlopen? Ook is van belang hoe lang u probeert zwanger te raken.

Onderzoek van baarmoeder en eierstokken

Om te onderzoeken of de baarmoeder en eierstokken normaal zijn wordt altijd een inwendige echo gemaakt. Wanneer hierbij afwijkingen worden gezien of vermoed kan aanvullend onderzoek in de vorm van een contrastecho of een hysteroscopie nodig zijn.

Cyclusanalyse

Met een inwendig (vaginaal) echoscopisch onderzoek kunnen de grootte en even­tuele afwijkingen van de baarmoeder (uterus) en eierstokken (ovaria) worden bepaald. Ook wordt gekeken naar de groei van eiblaasjes (follikels) en de dikte van het slijmvlies van de baar­moeder. Een follikel is een kleine holte gevuld met vocht in de eierstok, waarin zich een eicel bevindt. Deze follikel is klein tijdens de menstruatie en groeit na de menstruatie. Rond de eisprong, twee weken voor het begin van volgende menstruatie, is deze ongeveer twee centi­meter groot. Nadat de eicel er uit gesprongen is (de eisprong of ovulatie) schrompelt de follikel weer. Als de eisprong nadert wordt het slijmvlies van de baarmoeder dikker, als voorbereiding op een eventuele innesteling van een bevruchte eicel.

Onderzoek op Chlamydia

Chlamydia is een seksueel overdraagbare aandoening, die schade kan toebrengen aan de eileiders en verklevingen kan veroorzaken in de buik. Er wordt een Chlamydia kweek van de baarmoedermond afgenomen. Verder wordt er onderzocht of er afweerstoffen tegen Chlamydia in het bloed aanwezig zijn, die kunnen wijzen op een Chlamydia-infectie in het verleden.

Bloedonderzoek op hormonen

De volgende hormonen kunnen worden onderzocht:

• FSH (follikelsti­mulerend hormoon) en oestrogeen in het begin van de cyclus, om de werking van de eierstokken te bepalen.
• Progesteron een week voor de te verwachten menstruatie om te zien of er een eisprong is geweest.

Afhankelijk van problemen met de menstruele cyclus kan er reden zijn om nog aanvullend onderzoek te doen. Ook wordt er soms een HIV screening gedaan.

Sperma onderzoek

Bij het sperma onderzoek kijkt men onder een microscoop onder andere naar het aantal zaadcellen, de beweeglijkheid en de vorm van de zaadcellen. Ook de hoeveelheid sperma (het volume van het zaadmonster) is van belang. Dit onderzoek vindt plaats in het AMC. U krijgt de informatie en een aanvraagformulier van de assistente in de Zuidoost kliniek. Bij afwijkingen moet dit onderzoek soms herhaald worden.

Doorgankelijkheid van de eileiders

De eileiders, heel dunne buisjes tussen de baarmoeder en de eierstokken, zijn meestal niet te zien en te beoordelen door middel van een echo.
De doorgankelijkheid van de eileiders is op meerdere manieren te onderzoeken. De keuze onder andere afhankelijk van aanwezigheid van chlamydia-antistoffen. De gynaecoloog bepaalt welke methode voor u geschikt is. De verschillende methodes zijn:

– Foam-echo

Tijdens een contrastecho wordt er schuim in de baarmoederholte ingebracht. Hierdoor kan op het echobeeld worden beoordeeld of de eileiders open zijn. Dit onderzoek vindt plaats in de Zuidoost Kliniek.

– HSG (baarmoederfoto)

Hierbij wordt met behulp van een contrastvloeistof de grootte en de vorm van de baarmoeder zichtbaar gemaakt, en kan een eventuele blokkade van de eileiders, het slijmvliespatroon in de eilei­ders en soms ook verklevingen rond de baarmoeder, de eileiders en de eier­stokken worden opgespoord. Voor dit onderzoek verwijzen wij u naar een ander ziekenhuis (zie ook folder HSG).

– Kijkoperatie met eileidertesten

Bij een kijkoperatie kunnen de buikholte en de buikorganen worden beoordeeld. De baarmoeder en de omgeving van de eierstokken en eileiders wordt zichtbaar. Eventuele afwijkingen zoals verklevingen en/of endometriose (baarmoederslijmvlies dat zich buiten de baarmoeder bevindt) worden zichtbaar. Er wordt tegelijkertijd getest of de eileiders doorgankelijk zijn. Dit gebeurt met een blauwe kleurstof die via de baarmoedermond in de baarmoeder en eileiders wordt gespoten. Een kijkoperatie wordt uitgevoerd onder algehele narcose. Voor een kijkoperatie wordt u verwezen naar een ziekenhuis.